Dit keer bespreken we Uit de shit van Thomas Oudman. Een pleidooi voor meer boeren en minder vee.
Interessant boek. Leerzaam. Kort. Goede inzichten en voorstellen. Helpt je om beter te begrijpen waar boeren mee worstelen. Interessant voor boeren en iedereen die vlees eet.
Het boek heeft zes hoofdstukken en een proloog en epiloog.
- Landbouw is ook natuur
- Hoe we in de shit belandden
- Zes problemen door te veel stikstof
- Waarom de overheid het stikstof probleem nog niet heeft opgelost
- Laat de natuur het werk doen
- Uit de shit
Proloog
In Nederland bijna de helft van de grond aan veeteelt. Wanneer je economisch naar deze verdeling kijkt levert het 1% van het bbp op, 8.3 miljard. Het is ook niet de werkgelegenheid, want die is alleen maar gedaald tot zo´n 50.000 landbouwbedrijven nu.
Voor voedselzekerheid hoeven we het zeker niet te doen. We halen 80% uit het buitenland en belangrijker, we exporteren 75% van het vlees. Waarvoor we grondstoffen uit het buitenland halen, met name Brazilie (krachtvoer) en Rusland aardgas voor de proiuctie van kunstmest.
Landbouw heeft veel waarde, maar het lukt op dit moment om dit op een volhoudbare manier te organiseren. De biodiversiteit is enorm afgenomen de laatste 100 jaar, de bodemkwaliteit verslechterd en er is een water probleem.
Thomas geeft ook hoop in de proloog dat het anders kan, en dat niet ingewikkeld is, als we niet economisch gewin maar het ecosysteem centraal stellen.
Landbouw is ook natuur
Akkerbouw, tuinbouw, veeteelt, het is allemaal natuurbeheer. Interessante uitleg over de bodem en het netwerk van schimmels in de bodem, het mycelium. Ons land is van nature niet geschikt om gewassen op te kweken. We leven in een rivierdelta met afgezette zandgronden en kleigronden, en veengronden, allemaal met weinig plantvoeding, m.u.v. Limburg. Om de planten (gras en heide) die er wel konden groeien, kunnen worden verteerd door schapen, paarden en koeien. De grond werd met behulp van vee omgezet in melk, vlees, leer en wo, en de poep van die dieren konden ze de grond verbeteren zodat ze wel gewassen konden laten groeien.
Tot diep in de negentiende eeuw was de biodiversiteit in Nederland behoorlijk stabiel, al was al het oerbos verdwenen voor de scheepsbouw, kachels en ontgonnen voor landbouw.
Hoe we in de shit belandden
Met de komst van kunstmest, voor aanvoer van stikstof, en mineralen uit mijnen buiten Europa, starte de industrialisatie van de landbouw.
Met Sicco Mansholt als minister van landbouw (een boer) werd na de oorlog (Nooit meer honger) de landbouw vlot getrokken. Niet alleen voor het voedseltekort (want dat was er eigenlijk niet), maar vooral voor een beter inkomen van de boeren. Samen met de Marshall hulp kwamen ook de tractoren uit de VS. Dat weer vroeg om het optimaliseren van de grond, met ruilverkaveling, en heggen, sloten en greppels verdwenen.
Later zorgde Masholt in Europa ook voor een betere positie van de boer, met uitgebreide Europese subsidies. De EU betaalt tot wel driekwart van het inkomen van de Nederlandse boeren. !?
Landbouw werd een fabriek en losgekoppeld van de natuur door de kunstmest. De boeren concentreren zich steeds meer op veeteelt omdat bijvoorbeeld melk goed te exporteren was. Met zo min mogelijk werk voor de boer maximale eiwit productie en veel stikstofkunstmest, via Engels raaigras, werd steeds meer vruchtbare grond waar voorheen gewassen stonden die we direct konden eten, omgezet naar voeding voor het vee.
Om nog meer krachtvoer aan de beesten te geven, werd het ook steeds meer geimporteerd.
Zes problemen door te veel stikstof
- De bodem verslechterd – verichting, sleuven door toplaag,
- Meer wateroverlast en droogte
- kunstmest veroorzaakt veel uitstoot van broeikasgassen – kwart van industriele gasverbruik
- Stikstof verarmt het leven buiten landbouwgrond
- De waterkwaliteit daalt
- Onze eigen gezondheid – stoofen in de lucht en in ons eten en tekort aan mineralen
Waarom de overheid het stikstof probleem nog niet heeft opgelost
Boeren werden een verdienmodel
Laat de natuur het werk doen
Krachtvoer en kunstmest grootste veroorzakers van stikstofprobleem.
Ecologisch intensiveren.
Stop met ploegen.
Ruige mest (geen drijfmest)
Andere koeien
Uit de shit
Transitie:
- stel een duurzaamheidsbijdrage in op dierlijke producten (consument betaald)
- maak beginnen met boeren makkelijker
- beloon boeren voor al hun werk
Opvallende lessen uit het boek voor mij:
- 00:00 Inleiding
- 06:20 Inzicht in de omvang van de agrarische sector in relatie tot de dominantie van het debat en de uitslag van de verkiezingen.
- 07:42 De macht van de bedrijven vooral rondom de boeren en enkele grote boeren.
- 08:25 De rol van deze sector op onze voedselzekerheid in Nederland en we exporteren 75%. Waarvoor we de grondstoffen grotendeels importeren.
- 10:20 Democratisch gezien vreemd dat 1% van het BNP (omvang van de markt) gijzelt het politieke debat.
- 13:00 De Nederlandse bodem is van nature niet geschikt om gewassen op te laten groeien, met vooral zandgrond, kleigrond en veengrond.
- 14:45 Het belang van wormen voor het verbeteren van de grond.
- 15:35 De rol van Sicco Mansholt in Nederland en Europa voor de boer. De schaalvergroting, veel en zo goedkoop mogelijk.
- 17:40 De rol van de tweede wereld oorlog, het Marshall plan en tractoren, ofwel de VS, in deze schaalvergroting.
- 18:30 De boer wordt een fabriek, losgekoppeld van de natuur.
- 19:00 De EU betaald tot wel driekwart van het inkomen van de Nederlandse boer (2023)
- 19:50 De zes belangrijkste oorzaken van het teveel aan stikstof.
- 25:00 Nederland heeft de slechtste waterkwaliteit van Europa.
- 28:25 500 ecologische boeren als het goede voorbeeld.
- 31:00 Beginnen bij het reguleren van krachtvoer en kunstmest, en schaalverkleining.
- 31:40 Beginnen bij de pluimveebedrijven en varkenshoudersbedrijven.
- Nu is het aan ons #boekencast afl 61 – Eva Rovers
- Sander en de brug #boekencast afl 76 – Sander Schimmelpenninck
Luister naar deze aflevering
Video van deze aflevering
In deze aflevering bespreken we Uit de shit
