Vandaag bespreken we het boek Toxisch Reich van Sebastian Klein.
De ondertitel is Warum extremer Reichtum unsere Demokratie gefährdet – waarom extreme rijkdom gevaarlijk is voor onze democratie.
Sebastian is serie ondernemer. Heeft zijn aandeel in Blinkist verkocht, een deel daarvan gehouden, en het grootste deel ondergebracht in een fonds om daarmee bij te dragen op het verbeteren van gelijke kansen, klimaat en .. Op dit moment is hij ondernemer met de uitgever NN publishing waar ze vier keer per jaar een magazine over New Work uitgeven en workshops organiseren. Hij is een voorlever.
Zijn boek kreeg ik van hem tijdens het SINN kongres in Münster. Dank je wel. Tom kocht het zelf.
Sebastian is een voorbeeld voor mij. Hij zegt niet alleen dat het anders moet, maar doet het ook. Zijn bedrijf heeft een horizontale structuur en innerlijke ontwikkeling is belangrijk voor de medewerkers. Ze zijn transparant over de inkomsten en uitgaven. Sebastian is transparant over zijn vermogen en praat over geld waar andere rijken vooral stil zijn. Dit boek is een samenvatting van de vele gesprekken die hij had over extreme rijkdom en ongelijkheid.
Het is geen wetenschappelijk boek, maar hij verwijst wel naar verschillende boeken die hij voor zijn boek heeft gelezen, naast de gesprekken met experts, ervaringsdeskundigen en economen.
Het boek heeft een focus op Duitsland en op vele vlakken vergelijkbaar met Nederland. Hij sprak voor zijn onderzoek ook met Ingrid Robeyns en David de Jong.
Het boek (feb 2025) is opgedeeld in drie delen
- introductie met een korte geschiedenis les over ongelijkheid
- Vandaag – extreme rijkdom is gevaarlijk voor onze democratie
- Morgen – welvaart voor iedereen
Wie ich lernte dass Geld toxisch sein kann
Een korte introductie in de ontwikkeling van Sebastian, waar zijn baan als adviseur bij Boston Consulting Group (BCG) een belangrijke rol speelt. Zie ook het boek van ..Bermudadriehoek van talent. Droom van jonge mannen zo snel mogelijk veel geld hebben om dan te rentenieren. Hij startte zijn eigen bedrijf, mislukte en het geld dat hij had gespaard met het werk bij BCG was op. Hij start met een aantal mede ondernemers (gelukzoekers) Blinkist. Na een paar jaar stapt hij uit, maar blijft eigenaar en keert terug naar het advieswerk, maar nu als zelfstandige en een focus op New Work. Hij verkoopte een paar keer aandelen in Blinkist en heeft genoeg geld om zich geen zorgen meer te maken.
Dan wordt Blinkist verkocht en heeft hij plotseling meer dan 5 miljoen euro. Hij besluit 90% van dit vermogen in een stichting te stoppen en dat hij van 10% kan rondkomen.
Hij komt tot de conclusie dat er (bewust) veel onduidelijkheid over geld is, en we niet in de gaten hebben hoeveel geld de ultra rijken hebben. We moeten leren om over geld te praten. De arme mensen hebben te weinig zicht op geld.
Wann ist eine Gesellschafft ungleich?
In dit hoofdstuk laat hij zien hoe ongelijk Duitsland is. Voor het inkomen lijkt dat nog mee te vallen, maar wat betref vermogen is het rampzalig. Het gaat om 0,1 procent (68.000 mensen) die 20% van al het vermogen hebben, en dat groeit. De Gini-cooeficient ligt bij 0,8 voor netto vermogen.
Eine kurze Geschichte der Ungleichheit
Een kort hoofdstuk met geschiedenis van de ontwikkeling van ongelijkheid, hoe deze afname na de tweede wereld oorlog, en sinds eind 1970 en nog een extra versnelling na 2008 steeds erger wordt.
Heute – extreme rijkdom is een gevaar voor de democratie
Ungleichheit ist undemokratisch
Vermögen hat immer eine dunkle Vergangenheit
Nicht Leistung macht reich, sondern Erbe
Reiche sint verantwortlich für die Klimakrise
Ungleichheit ist schlecht für die Wirtschaft
Ungleichheit macht politikverdrossen und spaltet
Vermögen schützt vor Strafe
Philanthropie is undemokratisch
Ungleiche Gesellschaften sind schlechtere Gesellschaften
Morgen – welvaart voor iedereen
Eine neue Leistungsgeselschaft
Je kunt vastleggen in je bedrijf wat de maximale verhouding is tussen de minst en de meest verdienende. Vier tot tien keer wordt het meest genoemd als een eerlijke verhouding. Interessant om te bedenken is dat de extreme rijkdom mogelijk is gemaakt door de gemeenschap (arbeid, grondstoffen en consumeren). Het is dan ook normaal dat het daar ook weer naar terug vloeit en niet ophoopt bij de extreem rijken. Onze taal ook veranderen, bijvoorbeeld vermogen en belastingen. Werk naar de maatschappelijke waarde belonen.
Maximale Transparenz
De extreem rijke mensen zorgen ervoor dat hoeveel geld ze hebben onduidelijk is. Het onderzoek naar extreme rijkdom is lastig hierdoor. Mooi voorbeeld hoe mensen als Sebastian en Marlene Engelhorn juist wel transparant zijn over hun vermogen. Marlene heeft bijvoorbeeld haar erfenis van 25 miljoen laten verdelen met een burgerraad.
Ein Steuersystem, das der Gesellschaft dient
Een aantal voorbeelden van veranderingen in de belastingen die voor de extreem rijken gunstig zijn. Een voorstel om het anders te doen, met o.a. een vrijstelling van 1 miljoen in de loop van je leven, een progressieve belasting, bedrijfsvermogen en onroerend goed dat je niet zelf bewoond sterk belasten. Een exit tax – voor wanneer je het land om belastingtechnische redenen verlaat. Sterke belastingen op goederen die slecht zijn voor het klimaat en de planeet.
Een basis erfenis en een basis inkomen.
Investeer als staat in de infrastructuur en Bildung.
Chancengerechtigkeit
De bureaucratie rondom het starten van een bedrijf verminderen. Van eenhoorns naar zebra bedrijven. Bedrijven oprichten die de maatschappij dienen.
Neue Eigentumsformen und eine gemeinwohlorientierte Marktwirtschaft
Het minimum loon verhogen. De basis behoeften weer terugbrengen bij de overheid. Steward ownership waardoor investeerders niet kunnen meebeslissen en zo niet meer kunnen sturen op winstmaximalisatie. Sommige dingen zijn existentieel en dat wil je niet aan de markt overlaten. (het Atlas netwerk met in Duitsland de aftakking Promethues) die vooral willen vasthouden aan het huidige.
Regenaratives Kapital
Hoe venture capital bedrijven dwingt om extreem hard te groeien. Kapitaal dat niet naar financiële opbrengsten maar naar sociale opbrengsten zoekt.
Ein optimistischer Ausblick
Verhaal van Harry Stevenson – je kan alleen maar rijk worden door rijke ouders. Of de 99% ondernemen actie en veranderen de regels en het spel.
Opvallende lessen uit het boek voor ons:
- 00:00 intro – een eerste indruk van het boek –
- 04:25 Eerste indruk van Tom –
- 06:45 Dat de wereld van het extreem grote geld verweven is met de onttakeling van de democratie.
- 08:50 Waarom het zinvol is om minder Amerikaanse auteurs te lezen en meer Europese.
- 12:05 Hij schrijft transparant over zijn vermogen en heeft een minimalistische levenshouding.
- 13:05 De ongelijke vermogensverdeling is veel ongelijker dan we inschatten.
- 14:45 Ongelijkheid op vermogen is veel groter dan op het inkomen.
- 16:35 Extreme rijkdom ondermijnt de democratie onder andere door te lobyen tegen vermogens- en erfbelasting.
- 17:40 We geloven dat het systeem zo werkt, dat wanneer de extreem rijken meer behouden, het beter voor iedereen is.
- 20:00 Hoe vermogen altijd een zwarte geschiedenis kent.
- 21:50 Onafhankelijke van de politieke ontwikkelingen, de mensen die vermogend zijn, die blijven vermogend.
- 23:00 Hard werken (meritocratie) maakt niet rijk, maar erven.
- 25:05 Extreem rijken dragen bij aan de klimaatcrisis met hun koopgedrag, maar nog veel meer met hun beleggingsgedrag.
- 27:50 De extreme rijkdom en werknemers een lager loon betalen is slecht voor de economie.
- 30:00 Hoe gelijker het inkomen verdeeld, hoe gelijker en zinvoller de consumptie.
- 37:00 De ongelijkheid in strafmaat voor arm en rijk is een absurd systeem.
- 40:00 Filantropie is ondemocratische en vooral goed voor de rijken. (zie de links naar de DW documentaire video’s hieronder)
- 42:00 Als je ongelijkheid oplost, los je veel grote problemen in de samenleving op.
- 45:35 Onze taal rondom geld veranderen. Op dit moment heeft belastingen een negatief sentiment en vasthouden van vermogen een positief sentiment.
- 46:20 Het zijn liberale grondprincipes om een progressieve belastingsysteem te hebben. Het liberalisme heeft als uitgangspunt dat er gelijke kansen zijn.
- 48:00 Inkomens belasting naar beneden en vermogensbelasting omhoog.
- 48:45 Het idee dat je moet bezuinigen omdat er geen geld zou zijn, is niet waar. Er is meer geld dan ooit, het is alleen verrot verdeeld.
- 52:15 Dit zijn goede initiatieven om te ondersteunen in Nederland met jouw vermogen.
- 54:45 Niet vanaf een miljoen beginnen, maar bij een miljard. Dan heb je minder mensen die hier tegen zullen stemmen.
- 57:45 Terugkeren naar midden jaren zeventig waar we een samenleving hadden.
- 59:00 Roll back neoliberalism.
- 1:01:25 Hoe krijgen we 80% van de samenleving achter de belangrijkste standpunten, goede studiefanciering, studieschuld kwijtschelden, gratis kinder opvang, ont-privatiseren van de NS, zorg weer van de samenleving, de miljardairs flink belasten.
- 1:02:15 Samen weer geloven en terug brengen van de sociale grondrechten.
- Sebastian Klein
- S!NN Kongress
- Building people-centered and purpose-driven companies – Sebastian Klein
- Blinkist
- Limitarisme – Ingrid Robeyns #boekencast afl 96
- Nazimiljardairs – David de Jong #boekencast afl 66
- De Bermudadriehoek van talent – Simon van Teutem #boekencast afl 119
- Cultureel kapitaal – Pierre Bourdieu
- Tirannie van verdienste – Michael J. Sandel #boekencast afl 77
- World Economic Forum – Bregman at WEF 2019
- Oxfam Novib rapport over ongelijkeid jan 2025 – Takers not maker
- Winners take all boek
- Scott Galloway – on the robust middle class
- Komt een land bij de dokter – Michelle van Tongerloo #boekencast afl 114
- Inequality – how wealth becomes power (1/3) | DW Documentary
- Rich and poor – the inequality gap (2/3) | DW Documentary
- Money and power – how much influence do the super rich have? (3/3) | DW Documentary 2018
- Germany: The discreet lives of the super rich | DW Documentary (video Youtube) 2019
- Wealth, privilege, and responsibility – The world of the superrich | DW Documentary 2024
- The Spirit Level – Pickett en Wilkinson #boekencast afl 83
- De Tegenpartij, ‘Geen gezeik, iedereen rijk’
- Thomas Piketty – Kapitaal en ideologie en Kapitaal in de 21ste eeuw
- Sander en de brug – Sander Schimmelpenninck #boekencast afl 76
- Marlene Engelhorn
- Eckart’s Notes – Eckart Wintzen #boekencast afl 107
- TaxMeNow en Ex’tax
- Limitarisme – Ingrid Robeyns #boekencast afl 96
- Gary Stevenson YouTube
Luister naar deze aflevering
Video van deze aflevering
In deze aflevering bespreken we het boek Toxisch Reich. Een geweldig boek met een duidelijke uitleg van vele onderwerpen over ongelijkheid en extreme rijkdom en het effect daarvan op de maatschappij en de planeet. De kritiek die we hebben is dat de oplossingen beter gekozen kunnen worden om een veel grotere meerderheid mee te krijgen. Sebastian heeft een goed leesbaar en leerzaam boek geschreven over extreme rijkdom.
