Het boek van Arjen van Veelen bestaat uit hoofdstukken die eerder zijn geplaatst als essays op de Correspondent.
Het boek lees lekker weg, is interessant en leerzaam. Arjen neemt je mee in zijn terugkeer naar de stad Rotterdam, en de geschiedenis en ontwikkeling van Rotterdam. Je leert over de verandering van de havenstad en de inwoners.
Het boek heeft 30 hoofdstukken, met ongeveer 10 pagina’s per hoofdstuk waardoor je eenvoudig een hoofdstuk leest.
In het eerste hoofdstuk vertelt hoe Arjen met zijn gezin terugkeert naar zijn geboortestad.
In het hoofdstuk over de postbode maak je kennis met Ahmed. Je leest over de Tweebosbuurt waar sociale huurwoningen plaats moeten maken voor nieuwe woningen. Met Ahmed maak je via Arjen kennis van wijken en mensen met name aan de onderkant van de maatschappij. Hoe de Post NL nu werkt met alleen maar tijdelijke contracten en verslechterende arbeidsomstandigheden.
Rotterdam is de hoofdstad van het hokjesdenken. Een algoritme dat bepaald of je kansarm of kansrijk bent, of er ruimte voor je is in de stad, in bepaalde wijk of beter van niet.
In het hoofdstuk over de huizendief komen we terug in de wijk waar Vestia probeert de laatste bewoners uit de Tweebosbuurt te krijgen. Waar tegelijkertijd krakers proberen woonruimte te claimen.
Vanaf hoofdstuk 8 leer je over de havens, schepen, lossen en havenarbeiders. Arjen vertelt over de verandering op de schepen door de standaardisatie van de containers, schepen die steeds groter worden, het lossen dat grotendeels is geautomatiseerd, maar niet helemaal. Door deze standaardisatie kunnen de schepen steeds groter worden, met steeds minder bemanning.
De veranderende wetgeving waardoor schepen onder de vlag van bepaalde landen konden varen met andere eisen, de bemanning op deze schepen komt het meest uit de Filipijnen. Bemanningsleden die maanden van huis zijn en het grootste deel van het geld naar huis sturen. Arjen gaat aan boord van een schip onder de Nederlandse vlag, waar de menselijke maat nog steeds geldt, maar dit is een uitzondering in deze wereld.
Hoofdstuk 11 verteld over een bom onder de stad en de oorlog. Bijzonder is dat de bekende foto van het platgebombardeerde Rotterdam met de kerk in het midden, een foto is van jaren na de oorlog is. Er hadden 144 historisch waardevolle panden de oorlog overleeft, maar die moesten alsnog tegen de vlakte om ruimte te maken voor de nieuwe stad. “Alles was ten prooi gevallen van het ongebreidelde liberalisme en de zucht om geld te verdienen” (De Groene Amsterdammer). Ruim baan voor de nieuwe economie. De oude stad had zelfs grachten en bomen, zit Arjen in de film uit 1928, ‘De stad die nooit rust’ (Audor von Barsy). Tussen 2001 en 2021 verdwenen 25.000 sociale huurwoningen in Rotterdam, en tot 2030 moeten dat er nog 20.000 meer worden. De stad wordt steeds meer overgenomen door (buitenlandse) projectontwikkelaars.
Het hoofdstuk over het sentiment van de zinken vuilnisemmer gaat over consumeren en het afval dat we daarmee produceren. Vroeger hadden we één zinkenemmer afval per week. Nu leven we in een wereld van drukte en gemak. Sinds de jaren vijftig is de gemiddelde hoeveelheid huisvuil per Nederlander verviervoudigd. Arjen heeft met zijn gezin gemiddeld vijf vuilniszakken per week.
Mooi stuk in dit hoofdstuk over het leven van de ouders van Arjen, waar het niet ging om competitie of winnaars en verliezers. Ze waren niet bezig met het beste uit zichzelf te halen, maar werkten vooral aan het beste uit hun omgeving halen.
In hoofdstuk 15 verteld Arjen meer over het einde van de welvaartsstaat in 1982 met Ruud Lubbers. De onzichtbare hand van de vrije markt zou de wereld eerlijk reguleren en iedereen zou profiteren. Hier noemt hij ook Lean, The Toyota way en Kaizen. Een race naar de bodemprijzen, ten koste van de planeet en de mens. De paradox van Jevons verteld dat efficiëntie winst niet wordt gebruikt om te minderen, maar vooral om nog meer te produceren en verbruiken. Conclusie efficiëntie veroorzaakt groei. Spullen die het leven makkelijker maken, maken het leven moeilijker. Ongemak dient juist de mens.
Drie gigantische allianties van rederijen hebben 80% van de wereldmarkt in handen. Dit wordt vooral gebruikt om de ketens daaromheen uit te knijpen.
Het hoofdstuk over de sterke schouders van Nadia vertelt een verhaal over de toeslagenaffaire en de effecten er van voor het gezin. Een alleenstaande moeder met vier kinderen. Ze moest bijna 20.000 euro terugbetalen en kwam in de schuldsanering. In Rotterdam blijken 5600 ouders ten onrechte als fraudeur gebrandmerkt. Een doorsnee Marokkaanse Nederlander had zes keer zoveel kans om vals beschuldigd te worden van fraude. Het hoofdstuk raakt me, het verhaal laat me een glim zien van wat er allemaal misgaat op dit vlak, profilering en discriminatie. Instanties en ambtenaren die werken zonder verbinding met systemen, niet kijkend naar de mensen erachter.
In het hoofdstuk over een man met een doos over zijn hoofd komen we Mo Gawdat en Hartmut Rosa tegen. Over de drukte, stress en haast. Leuk onderdeel in dit hoofdstuk gaat over Bo Baden en de Nederlandse Bond Tegen Arbeidsethos (NBTA), met het clubblad De luie donder. Al was hij als bewuste werkloze niet lui geweest, maar druk geweest met plezierige en zinvolle dingen. Ze deden vooral onbetaald, betekenisvol en bezield werk. Niet het beste uit jezelf halen, maar uit de mensen om je heen.
In hoofdstuk 25 over de straatpolitiek van jongens op Nikes leer ik meer over de rellen in Rotterdam rondom de avondklok in de eerste winter van de pandemie. Of, vooral over de straffen die werden opgelegd. Arjen, volgde verschillende rechtszaken en ontdekte dat de eerste zaken, de grootste straffen kregen. Onevenredig hoge straffen. Jongeren die worden geknakt in de bloei van hun leven terwijl ze al worstelen in eenzaamheid tijdens de lock downs van corona.
In hoofdstuk 26 leer je over de geschiedenis van De Beer, een bijzonder stuk natuur voor de kust van Rotterdam. Ook weer een verhaal hoe de vooruitgang ervoor zorgt dat de ecologie steeds verder afbrokkelt.
Arjen deed onderzoek naar de geschiedenis, het wonen en werken, de klassenverschillen, het wegduwen van mensen aan de onderkant in Rotterdam. Een leerzaam boek, met veel achtergrond die ik niet wist over Rotterdam. Een heerlijk boek om te lezen, ook al is het niet de stad die ik vaak bezoek.
Lees dit boek om meer te leren waarom de containers in de haven van Rotterdam zoveel vertellen over onze welvaart en welzijn.
Opvallende lessen uit het boek voor mij:
- Het geïnstitutionaliseerd racisme is dichterbij dan je denkt als witte Nederlander.
- De menselijke maat is een uitzondering op de containerschepen.
- 90% van alles wat wij kopen wordt vervoerd in een standaard container.
- De globalisering had niet kunnen plaatsvinden zonder de uitvinding van de standaard container.
- Het neoliberalisme en de zucht om geld te verdienen hebben de laatste decennia veel ellende gebracht. Onder het mom van mooier maken worden de mensen aan de onderkant weggejaagd.
- Het bekende beeld van het platgebombardeerde Rotterdam met de kerk in het midden, is niet correct. Ze hebben uiteindelijk alles gesloopt, behalve de kern en de foto is na de sloop gemaakt.
- Sinds de jaren vijftig is het afval van een gemiddeld huishouden verviervoudigd.
- Het boek is een kritiek op het kapitalisme, het neoliberalisme, van egoïsme naar collectief.
- Kaizen is heel wat anders dan Lean.
- De drie allianties van rederijen hebben tachtig procent van de markt in handen.
- De Rotterdamse rechters weken van de landelijke lijn af rondom de toeslagen affaire. Zij zeiden dit kan niet, maar de raad van state weerlegde dat.
- Niet het beste uit jezelf halen, maar het beste uit de mensen om je heen halen.
- Het luik van de ‘window of opportunity’ sluit nu, ook voor de middenklasse.
- Wat hebben we tussen 1980 en 2020 fout gedaan? Wat gaan we herstellen? Voordat echt de pleuris uitbreekt.
- Er is leven na de groei – Paul Schenderling
- Lessen van een Samoerai – Bjorn Aris
- Hidden Champions van de 21e eeuw #boekencast afl 25 – Hermann Simon
- De winstparadox #boekencast afl 57
- Nazimiljardairs #boekencast afl 66
Luister naar deze aflevering
Video van deze aflevering
In deze aflevering hebben we het over het boek Rotterdam. Een boek dat je eenvoudig leest ondanks de dikte van het boek. De hoofdstukken lezen lekker weg en zijn kort waardoor je eenvoudig telkens een hoofdstuk leest. De verhalen over de toeslagenaffaire, overdreven zware straffen van jongeren door de rechters na de corona rellen raken ons het meest. Het racisme door de instanties op basis van profilering in de data is absurd om te lezen dat dit in Nederland gebeurt. Het boek is een kritiek op het kapitalisme en het neoliberalisme, het beschrijft de wens om terug te keren van het egoïsme naar collectief en naar minder consumptie. Samen gevat in de titel als een wens om terug te keren naar inefficiëntie.
