Vandaag bespreken we het boek Komt een land bij de dokter van Michelle van Tongerloo.
Ondertitel: Nederland door de ogen van een straatarts
Net als de boeken Armoede uitgelegd aan mensen met geld en Rotterdam is dit een boek die je de ongemakkelijke waarheid laat zien van iets wat je normaal waarschijnlijk niet ziet.
De eerste hoofdstukken las ik met pijn in mijn buik soms. Ik vroeg me af hoe dit kan in Nederland. Dat het voor een groot deel van de mensen zo dicht bij is, van leven naar overleven. Dat er zoveel mensen zijn die misbruik maken van andere mensen door ze te laten werken voor een schijntje en de roep om hulp negeren. Dat de gemeente en andere instanties in staat zijn om mensen te negeren omdat ze de regels niet goed kennen. De laatste hoofdstukken gaven me ook het gevoel dat we als medemens vrij eenvoudig anderen kunnen helpen.
Michelle van Tongerloo volg je via LinkedIn. Het boek geeft diepte en achtergrond over de verhalen die ze daar deelt. Een huisarts en straatarts die echt iets veranderd in het leven van mensen.
Het boek is opgedeeld en drie delen: De problemen, de oorzaken en de oplossingen.
- Ongedocumenteerde mensen worden uitgebuit
- Veel arbeidsmigranten belanden op straat
- Er komen steeds meer daklozen bij
- Meer en meer mensen zijn economisch dakloos
- Ons sociale vangnet is geen sociaal vangnet meer
- Waarom mensen als Rachida geen huis kunnen krijgen
- Hoe de zorg een verdienmodel werd
- De zorg is versplinterd geraakt
- Rilana, het verhaal waarin alles samenkomt
- Wat de overheid kan doen
- Creëer professionele nabijheid
- Organiseer bestaanszekerheid
- Verbeter de verzorgingsstaat
Met de proloog trekt Michelle je gelijk mee in haar wereld. Hoe ze begon als arts bij de ggz en hoe ze na het uiten van haar boosheid op Facebook wordt ontslagen. De dag naar haar ontslag accepteerde ze een baan als straatarts in de Pauluskerk. Daar ziet ze pas echt wat er allemaal misgaat in onze samenleving. Ze ontdekt ook mogelijkheden hoe ze kan helpen door de verhalen te delen en om geld te vragen.
Deel De problemen
Ongedocumenteerde mensen worden uitgebuit
Ongedocumenteerd: mensen die langer dan drie maanden zonder verblijfsvergunning in Nederland leven. (23.000-58.000)
Mensen worden uitgebuit, zoals Solomon (51) die 25 euro krijgt voor een dag vuil prikken. Als ongedocumenteerde, dakloze, heb je geen woonadres, geen bankrekening, geen zorgverzekering, geen uitkering, en geen recht op huisvesting, opvang of de voedselbank. Voorbeeld van een vrouw van zeventig die zeven dagen per week werkt, voor dertig euro per week.
Volgens het Europees Sociaal Handvest hebben we als Nederland hierin veel te verbeteren, deze mensen hebben recht op voeding, water, kleding en onderdak. Deze mensen wordt vaak zorg ontzegt, omdat ze niet zijn verzekerd, geen geld hebben en we hebben vooroordelen over ze.
Veel arbeidsmigranten belanden op straat
Er werken nu bijna 1 miljoen arbeidsmigranten in Nederland (een op de tien werknemers). Ze doen het werk wat de meeste Nederlanders niet willen doen. Ze werken hard en veel, krijgen weinig netto uitbetaald. Als ze hun baan verliezen, verliezen ze vaak ook hun plek om te wonen.
Gemeentelijke ambtenaren bepalen vaak of EU-migranten toegang krijgen. Volgens de wet hebben de meeste deze rechten, maar de migranten zelf weten dit niet en houden zich gedeisd. Checklist gelijke behandeling EU-burgers. Steden al Rotterdam hebben een eigen checklist en ontmoedigen ambtenaren om te helpen. Er is een onderscheid tussen ‘eigen daklozen’ en ‘andere daklozen’, terwijl ze dezelfde rechten hebben.
“Beschaving lees je af aan de manier waarop een samenleving met haar zwaksten omgaat…” – Van Tongerloo
Laatste drie alinea’s p53 een voorbeeld hoe de kosten voor de maatschappij toenemen door niet eerder hulp te bieden.
Er komen steeds meer daklozen bij
Ze verteld over haar werkervaring op Sint-Eustatius, hoe ze geen afstand meer kon houden tussen werk en privé. Hoe bewoners met de hele familie aan de deur komen en om advies en hulp vragen. Nabijheid, die haar afgeleerd was tijdens de opleiding in Nederland, werd hier de norm voor haar.
Uitleg over hoe de ggz werkt, de enorme wachtlijst, de vergoedingen met risicoverevening. De politie moet steeds vaker helpen bij ‘verwarde mensen’.
Dakloosheid kost de maatschappij veel geld – Gemiddeld tussen de € 30.000 – 85.000, waarvan het meeste in het ziekenhuis wordt gemaakt. Investeren in betere maatschappelijke opvang loon: elke geïnvesteerde euro levert anderhalve euro op. Als Nederland hebben we het verdrag van Lissabon ondertekend om dakloosheid in de EU voor 2030 uit te bannen. Terwijl we op dit moment vooral de hulp en persoonlijke aandacht uitkleden. Daklozen worden steeds meer bestraft en beboet terwijl ze geen geld hebben, en de boetes oplopen.
Meer en meer mensen zijn economisch dakloos
In dit hoofdstuk leer je meer over zelfredzaamheid. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het bevorderen van zelfredzaamheid van burgers, met de zelfredzaamheid matrix.
De krapte bij betaalbare woningen is mede oorzaak van steeds meer economische daklozen.
Arbeidsmigranten die hierheen gehaald worden om het vuile werk te doen, en worden afgedankt als ze niet voldoen. Verwarde mensen die te duur zijn om te helpen. Gewone mensen die geen huis meer kunnen betalen. In het volgende deel onderzoek Van Tongerloo hoe dit kon ontstaan.
Deel 2 de oorzaken
Ons sociale vangnet is geen sociaal vangnet meer
Een stijging van het inkomen zorgt voor een verbetering van iemands welzijn, maar een daling van het inkomen was in vrijwel gelijke mate slecht voor de geestelijke gezondheid.
Het is bijzonder hoeveel informatie gemeentes bewaren in de dossiers, inclusief medische informatie. Als je wilt weten wat er precies over jou in het dossier staat dan krijg je dit niet te zien, zelfs niet als je een advocaat inschakelt en het volgens de AVG wetgeving de norm is dat je altijd kunt opvragen wat er over jou wordt opgeslagen.
In dit hoofdstuk een duidelijke uitleg over hoe de wetgeving van zorg voor de mensen die het nodig hebben is verschoven. Veel registreren, administratie, controleren, en weinig persoonlijke aandacht.
Waarom mensen als Rachida geen huis kunnen krijgen
De achtergrond over de veranderende woningmarkt. Hoe een woningtekort is ontstaan en waarom woningcoöperaties veel minder betaalbare woningen bouwen.
Hoe de zorg een verdienmodel werd
Hoe de afgelopen 20 jaar de zorg is veranderd en zorg cowboys, private-equitybedrijven de zorgmarkt verder kapot maakt met een focus op winst. De zorg wordt uitgekleed en de prijs wordt verhoogd.
De zorg is versplinterd geraakt
Dit is een verdieping op het vorige hoofdstuk. Hoe de zorg over steeds meer specialistische partijen wordt verdeeld, en deze partijen werken niet samen. Allemaal hebben ze een eigen administratie, en willen allemaal het verhaal van de burger opnieuw persoonlijk horen. Ondanks alle trauma’s die daarbij telkens weer naar boven komen. Uiteraard wordt er ook naar elkaar verwezen voor behandeling en vergoeding.
Rilana, het verhaal waarin alles samenkomt
Dit is een bijzonder verhaal waarin ik bij mezelf merkte dat er allerlei vooroordelen naar boven kwamen.
Van Tongeren laat zien hoe eenvoudig het is om iemand structureel te helpen, het koste een paar uur om het in gang te zetten. Door dingen zelf te organiseren en zelf te betalen. Ja, het systeem is verrot, dat moet anders, en ondertussen moeten we de mensen helpen die daar de dupe van zijn. Door de persoon centraal te stellen.
Deel 3 De oplossingen
Wat de overheid kan doen
Kernprobleem dat de overheid het niet lukt om bestaanszekerheid te garanderen.
Wat kun jij doen?
Dakloosheid verdwijnt door een dak. Kleinschalige opvangplekken. Voorbeeld Denemarken en Finland, landen die toewerken naar het einde van dakloosheid,
Geef mensen gratis geld, zoals het Bouwdepot. Neem schulden tijdelijk over of zet een doorbraakhypotheek op. Huisvesting veel meer mengen, voorbeeld Wenen (zie Tegenlicht).
Veel meer werken aan preventie, gezond voedsel en gezonde levensstijl. Voorbeeld nemen aan Japan. Maak gezond voedsel goedkoper.
Het lijkt erop dat de politiek het niet gaat oplossen, we moeten het dus zelf doen. Samen.
Creëer professionele nabijheid
Kom in contact met de mensen. Zet de mens weer centraal. Ga naar ze toe.
Organiseer bestaanszekerheid
Team Toekomst – richt zich op basisschool – kinderen kansrijk opgroeien.
BuurTalent – werving en selectiebureau, leerwerktraject voor ouderenzorg of kinderopvang – veel behoefte aan. Een sociaal huurbedrijf is de volgende stap.
De Verbindingskamer – mensen uit kwetsbare wijken met elkaar verbinden door concrete problemen samen op te lossen.
De kwetsbaarste mensen hebben de sterkste drive om hun wijk te veranderen (niet de sterkste schouders). Mensen met een laag inkomen of migratieachtergrond vormen geen probleem in een ‘probleemwijk’.
Verbeter de verzorgingsstaat
Het Instituut voor Publieke Waarden. Zij lossen problemen op, door de regels na te pluizen en deze te gebruiken. Vaak is het goedkoper.
Zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt – zelf huizen bouwen met een dorpshuis.
Gemeenschappelijke problemen gezamenlijk oplossen, maakt de samenleving sterker. Zo sterk dat we de overheid kunnen dwingen om aan te sluiten, in plaats van andersom.
Epiloog
Zachtheid is het enige tegengif tegen hardheid. Elkaar omhelzen, praten met elkaar
Opvallende lessen uit het boek voor ons:
- 00:00 intro – een eerste indruk van het boek en wat het met me deed door Erno
- 02:30 Korte impressie van Tom over het boek en de impact die het heeft.
- 03:50 De indeling van het boek.
- 04:20 Je wordt gelijk in het boek en haar wereld gezogen door het verhaal over hoe ze als arts begon, in de proloog.
- 05:35 In het eerste deel komen vier groepen mensen aan bod, en de eerste groep zijn de ongedocumenteerde mensen. Een groep van tussen de 23.000-58.000 mensen in Nederland.
- 07:00 Als mensen geen ‘recht’ hebben om hier te zijn, wil dat niet zeggen dat ze geen recht hebben op hulp, voeding en onderdak. Zo wordt wel gehandeld vanuit de overheid.
- 08:20 Dat we ondanks het feit dat we als Nederland veroordeeld wordt, maar daar geen gehoor aan geeft en dus de overheid zelf niet aan de wet houdt.
- 09:10 Twee voorbeelden van hoe we deze ongedocumenteerde mensen uitbuiten. Waarom doen we andere mensen dit aan?
- 10:10 Op dit moment werken er bijna 1 miljoen arbeidsmigranten in Nederland, dat is 1 op de 10 werknemers.
- 12:15 Beschaving lees je af aan de manier waarop een samenleving met haar zwaksten omgaat…
- 13:05 Is het werkelijk onmogelijk om toezicht te houden op de uitzendbureaus? We kunnen hier net als Van Tongerloo, bij één beginnen, en dan de volgende en hoge boetes en de eigenaar persoonlijk aansprakelijk stellen.
- 14:05 De ambtenaren sturen deze mensen met bureaucratie van het kastje naar de de muur.
- 17:15 De ervaring op het eiland die het verschil maakte voor Van Tongerloo.
- 18:35 Er wordt in de Nederlandse maatschappij gestuurd op zelfredzaamheid.
- 19:00 Zelfredzaamheid werkt niet als je in de shit zit.
- 21:00 De mooie foto’s van de mensen achterin het boek.
- 23:05 De verzorgingsstaat die systematisch is afgebroken is door het vrije markt denken (neoliberalisme).
- 27:25 Stef Blok de personificatie van de ellende in de huizenmarkt.
- 30:10 Preventie is altijd goedkoper.
- 31:40 Het meest lastige hoofdstuk door mijn eigen vooroordelen.
- 34:40 De menselijke kracht van Michelle van Tongerloo is bijzonder. Ze heeft dit steeds sterker gecultiveerd.
- 36:50 De kraan dicht doen en voorbeelden dat het in andere landen wel werkt.
- 37:35 Dakloosheid verdwijnt door een dak, met een voorbeeld uit Finland.
- 40:20 De mensen in armoede hebben een jaar tot twee jaar nodig voordat ze voldoende vertrouwen hebben om alle problemen te delen, omdat hun vertrouwen zo vaak is beschadigd.
- 41:20 Het kernprobleem is dat het de overheid niet lukt om bestaanszekerheid te garanderen.
- 42:30 De kwetsbare mensen hebben de sterkste drive om hun wijk te veranderen. Mensen met een laag inkomen of een migratieachtergrond vormen geen probleem in een probleemwijk.
- 43:05 Schuldsanering is efficient voor de maatschappij.
- 46:50 Zachtheid is het enige tegengif tegen hardheid.
- Armoede uitgelegd aan mensen met geld #boekencast afl 105
- Rotterdam #boekencast afl 75
- linkedin.com/in/michelle-van-tongerloo/ (volg haar op LinkedIn)
- The Spirit Level #boekencast afl 83
- Tirannie van verdienste #boekencast afl 77 – Michael Sandel
- Team Toekomst Samen voor ieder kind in Rotterdam
- De Verbindingskamer
- Instituut voor publieke waarden
- Albert Jan Kruiter
- Klarna gesommeerd om kopen op afbetaling in winkels te staken – FD artikel
- Nu is het aan ons #boekencast afl 61
- Geschiedenis voor morgen #boekencast afl 112
Luister naar deze aflevering
Video van deze aflevering
In deze aflevering bespreken we het boek Komt een land bij de dokter. Dit boek helpt je om na te denken over wat je zelf kunt doen voor een bijdrage aan een betere maatschappij vanuit je eigen professie. Het boek kan je ook helpen om op een andere manier te kijken naar mensen die op straat rondlopen. Je gaat de blikken en de houding herkennen van deze hulpbehoevende mensen die het niet meer durven te vragen in maatschappij die zelfredzaamheid normaal vindt.
Boek is indrukwekkend. Goed en zeer terecht dat jullie het zo uitgebreid behandelen.
Oorzaken van de Problemen zijn volgens MvT: het verdienmodel in de zorg en de versnippering in de zorg.
Haar Oplossing is geïnspireerd door Sint Eustatius, de werkgemeenschap (beginnen waar het punt zich in alle aspecten voor doet), zoals we dat noemen bij het Rijnlands organiseren.
Dank je wel Sjaak. Laten we in Nederland alsjeblieft vooruitgaan naar meer Rijnlands denken, weg van het Anglo Amerikaanse, neoliberale denken en werken.