De ondertitel van het boek van Thijs Launspach is, Mentaal gezond in een gestoorde wereld.
Thijs is psycholoog en dat verklaart zijn voorliefde voor dit onderwerp en ook de voorstellen in het laatste deel van het boek. Hij schrijft columns en geeft les aan The School of Life. Zijn vorige boek was Fokking druk, waarvan er meer dan 35.000 stuks werden verkocht.
Het is een toegankelijk boek, dat lekker weg leest, met veel persoonlijke ervaringen.
Het boek bestaat uit drie delen:
- Waar we onszelf zijn kwijtgeraakt
- Hoe we onszelf weer terugvinden
- Hoe we het systeem veranderen
Wat is mentale gezondheid? Het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Niemand is altijd volledig mentaal gezond is de conclusie van Thijs.
Het is oké om niet altijd oké te zijn.
Jezelf als mens overeind houden, binnen de kaders van het leven en met de mensen om je heen.
Deel 1: Waar we onszelf zijn kwijtgeraakt
1 Het onhaalbare ideaal
Jezelf vergelijken met anderen op specifieke onderdelen maakt het ingewikkeld om gelukkig te zijn over het geheel. Er is altijd wel iemand rijker, fitter, sneller, succesvoller, knapper, sterker.
Mooi van Mo Gawdat (geluksonderzoeker voorheen Google) Geluk = ervaringen – verwachtingen. Zijn je verwachtingen groot dan is de kans groot dat je weinig geluk ervaart. Mooie ervaringen met lage verwachtingen geven al snel een gelukkig gevoel.
Het helpt door van binnen naar buiten te leven. Door je eigen intenties en normen helder te hebben kijk je minder naar de verwachtingen van anderen.
Focus houden op alle dingen waarin je al wel genoeg bent maakt gelukkig.
Bijzonder is dat Thijs in het boek negatief schrijft over het Anglo Amerikaanse denken, maar door het boek heen veel voorbeelden gebruikt van Amerikaanse auteurs. Terwijl je ook naar Europese, Griekse en Oosterse bronnen kunt kijken. Er worden er een paar genoemd maar daar mist juist diepgang om het echt te begrijpen.
2 Happyisme
Het gevoel dat geluk maakbaar is, dus als je niet gelukkig bent dat je dan faalt en niet hard genoeg werkt. Mede veroorzaakt door de hele zelfpulp en coaches die vooral geld willen verdienen aan het ongeluk van anderen en het geloof dat je dit kunt veranderen, het liefst met standaard programma’s en in grote groepen.
Uit onderzoek van Sonja Lyubomirsky blijkt dat 50% van ons geluksgevoel erfelijk bepaald is, 10% door de levensomstandigheden (baan, relatie, middelen) en 40% door activiteiten, gewoontes en bewuste acties. Op die 40% heb je dus direct invloed.
Geluk is veel meer een bijproduct van een betekenisvol bestaan, je wordt gelukkiger van andere helpen, dan proberen je eigen geluk te verbeteren.
3 Fokking moe
We ervaren steeds meer chronische stress. We zjin altijd aan en altrijd bereikbaar. Tegelijk is er veel afleiding in het werk door social media en e-mail.
Eenvoudig middel om je stress te laten zakken is wandelen, zoveel mogelijk in de natuur. Dan daalt je stressniveau binnen 30 minuten. Goed voor jezelf zorgen zoals bewegen, slaap en voeding, helpt hoe je stress ervaart.
4 Vergif voor je hoofd
Dit hoofdstuk gaat vooral over ons gebruik van de sociale media, of hoe deze tools en bedrijven, ons als gebruikers misbruiken om meer advertenties te tonen en meer tijd op het platform te spenderen, ten koste van het echte leven, ontmoetingen, gesprekken en lezen bijvoorbeeld. Wij zijn het verdienmodel voor deze bedrijven, ons welzijn is hieraan ondergeschikt.
Met de berichten die getoond worden in de sociale media – wordt daaarbovenop ons geluksgevoel en zelfbewustzijn ook nog eens ondermijnd. Door alleen maar de mooiste beelden van andere te zien, hierdoor krijgen we steeds meer het gevoel dat dit de norm is en dat je niet ongelukkig mag zijn.
Social media zorgt voor meer isolement en minder levensplezier.
Bijzonder in dit hoofdstuk is dat Thijs afgeeft op de social media en ideeen geeft om dit minderen, deelt hij zijn column o.a. op Instagram. Dit doet hij voor meer bereik, terwijl hij er zelf verder geen gebruik van maakt vanwege het verslavende en verstorende karater van het platform.
Oplossingen die Thijs noemt om de invloed van deze bedrijven en software te verminderen zijn:
- de apps van je telefoon verwijderen,
- meldingen uitschakelen,
- beeldscherm in grijstinten (minder aantrekkelijk).
5 Verbinding verbroken
Eenzaamheid is het verschil tussen het sociaal contact dat je hebt en dat je zou willen hebben. Soms zijn mensen alleen, maar niet eenzaam.
De contactloze samenleving waarin mensen vooral leven in de digitale wereld zorgt voor een afname van fysieke ontmoetingen en gesprekken.
Ergens bijhoren, echt contact houden met enkele mensen ipv likes van berichten van vele mensen. Het gaat niet om de kwantiteit, maar om de kwaliteit. Ga naar plekken waar je mensen ontmoet, spreek af met vrienden.
Deel 2: Hoe we onszelf terugvinden
6 Weten wie je bent
Hier een uitgebreide uitleg over het Big Five model:
- Extraversie vs introversie
- Openheid vs geslotenheid
- Neuroticisme vs emotionele stabiliteit
- Consciëntieusheid vs onzorgvuldigheid
- Altruïsme versus eigen belang
Suggestie van Thijs is om dit model voor jezelf in te vullen zodat je een beeld krijgt. Tom en ik hebben beide niet zulke goede ervaringen met dit soort modellen, de uitkomst varieert maar wordt vaak strikt gebruikt. Daarnaast krijg je een soort waarde mee van het model. Wie wil er nu introvert, gesloten, neurotisch, onzorgvuldig zijn en/of handelen vanuit eigen belang?
7 Voor jezelf zorgen
De belangrijkste elementen bij het voor jezelf zorgen zijn:
- Slaap (goede nachtrust, vast ritme, donker, koel)
- Bewegen (beweeg waar het kan, zoek een buddy of team, stel lage doelen) – hardlopen vind ik heerlijk.
- Eten (water, minder suiker, minder bewerkt)
- Ontspannen (focus op hier en nu, doe een dutje, ruim op)
- Spelen (meer spel in ons leven integreren) – Homo Ludens.
Gemoedstoestand veranderen – eerst lichaam en dankbaar zijn voor wat je hebt. Allemaal bekende opties, maar de uitdaging ligt juist in het dagelijks doen. Gewoontes ontwikkelen voor een goede mentale gezondheid, ondanks alle drukte die je voelt.
8 Op jezelf vertrouwen
In dit deel wordt het Griekse filosofie, het stoicisme genoemd met Seneca, Marcus Aurelius en Epictetus. Jammer dat dit meer uitleg mist. Net als het budisme, een oude en betrouwbare manier om op jezelf te vertrouwen. Er valt veel meer over te vertellen. Wat je van de boeken van deze schrijvers leert is dat dit onderwerp van alle tijden is. We ervaren nu stress maar dat deden ze ook 300 jaar vChr bij het ontstaan van het stoicisme.
Interessant onderdeel voor mij is het op waarde schatten van je emoties. Het is beter voor je gemoedstoestand om je emoties te onderzoeken, in plaats van ze weg te drukken.
9 Doen wat je kunt
Hoe we ons voelen wordt voor een deel bepaalt door ons gevoel of we iets bijdragen, of wat we doen zin heeft. Thijs noemt hier bullshit jobs, van David Graeber. De banen die mensen zelf als zinloos ervaren. Het boek 4000 weken dat we eerder bespraken laat zien dat ons leven en de impact die hebben beperkt is. Wat kun je wel doen in dit tijd?
In dit hoofdstuk stips Thijs Ikigai aan. Het Oosterse model dat inzicht geeft in hoe je meer zin geeft aan je leven door te werken aan de juiste dingen.
10 Verbinding herstellen
Zoek mensen om je heen, een groep mensen waar je je bij thuis voelt. Mensen die je een gevoel van waarde geven. Door lid te zijn van een gemeenschap heb je een doel om te leven.
Een onderdeel dat veel meer aandacht vraagt in een wereld waarin mensen steeds meer het gevoel hebben dat ze het zelf moeten doen, dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor wat ze bereiken.
Deel 3: Hoe we het systeem veranderen
11 Een politiek van weerbaarheid
In dit hoofdstuk laat Thijs zin wat de rol van de overheid is om de burgers weerbaarder te maken, met vooral aandacht voor gezond leven en werken.
12 Veerkracht leer je op school
In dit hoofdstuk deelt Thijs het idee dat we psychologie in het onderwijs moeten invoeren. Het vak weerbaarheid bestaat nog niet volgens hem. Daar is ruimte voor verbetering volgens Thijs.
De trainingen van rots en water wordt ondertussen op steeds meer basisscholen gegeven. Hier gaan de trainers aan de slag met de weerbaarheid van kinderen.
13 Werken voor de toekomst
In dit hoofdstuk wordt kort gekeken naar de werkomstandigheden. We kunnen hier leren van scandinavische landen, zoals rustmomenten, ouderschapsverlof, vakantie.
Wat kunnen bedrijven veranderen voor meer welzijn van de medewerkers? Dit begint vooral bij aandacht voor de mens. Persoonlijke aandacht en ontwikkeling. Wanneer je mensen ontwikkeld zodat ze autonoom kunnen werken, krijg je gelukkige medewerkers. Dit is ook nog eens goed voor het economisch resultaat.
In dit deel had Thijs ook een lans kunnen breken voor een andere economie. Hoe we ons voelen, ons geluk, onze gezondheid, wat we verdienen, heeft voor het overgrote deel te maken met waar onze wieg stond.
Wat als de overheid die omstandigheden verbeterd, met goede scholing, gratis kinderopvang, betaalbare gezondheidszorg, betaalbare woningen en een goed minimum loon? Dit zijn allemaal elementen die voor mensen aan de onder kant van de maatschappij voor veel stress zorgen. Die stress kunnen wegnemen met een andere politieke koers, weg van de marktwerking en de gedachte dat we zelf verantwoordelijk zijn voor ons geluk.
Opvallende lessen uit het boek voor mij:
- Vooral veel bekende lessen voor mij;
- De hoeveelheid stress die we ervaren lijkt enorm, terwijl het van alle tijden is. De gemiddelde Nederlander behoort tot de 1% rijkste mensen van de wereld, waardoor de stress voor basisbehoeften ontbreekt.
- De methoden uit de Griekse en Oosterse wijsheid werken nog steeds in deze tijd.
- Een groot deel van de stress die we ervaren hebben we zelf nauwelijks invloed op. We hebben wel invloed op hoe we op deze stress reageren.
- Loskomen van de individualistische maatschappij en weer actief lid worden van gemeenschappen helpt voor een beter mentale welzijn.
- De invloed van de politiek op het welzijn van mensen is enorm.
- De mensen die overlevingsstress ervaren, hebben weinig aan de tips in het boek. Zij hebben een beter fundament nodig.
- Verdieping vinden bij Dirk de Wachter, Paul Verhaeghe, en Damiaan Denys.
- Viisi talk – met Thijs Launspach https://www.youtube.com/watch?v=PDE5l9NyV94
- Thijs Launspach met Lennard Toma – podcast aflevering
- Podcast Hoe Ben Je Zo?! van Thijs Launspach en Lennard Toma
- Is de homo economicus aan vervanging toe? – column Peter de Boer o.a. over de homo ludens.
- Lessen van een samoerai #boekencast afl 45
- Nieuw Europees organiseren #boekencast afl 23
Luister naar deze aflevering
Video van deze aflevering
In deze aflevering hebben we het over het boek Je bent al genoeg. Een boek dat prettig en snel wegleest. Dit heeft er onder andere mee te maken dat op de onderdelen die je mentaal gezond houden diepgang mist. In het laatste deel missen we dat het echte probleem niet wordt aangekaart en om daar een oplossing voor aan te dragen. Er wordt vooral gesleuteld aan de mens. Wat houdt ons tegen om de gestoorde wereld weer wat humaner te maken?
