In de voorbereiding op het gesprek met Mischa Verheijden las ik het boek Omarm de chaos van Jan Rotmans en Mischa. In het boek beschrijven ze tien transities waar we al in zitten of direct voor staan, denk aan de energietransitie, de grondstoffentransitie en de financiële transitie.
Met alle transities en de onrust in de wereld die we steeds meer zien en ervaren, worden we als mens onrustiger. Dat is lastig voor ons brein, dat houdt van duidelijkheid, structuur en controle. Wanneer de omgeving steeds onrustiger wordt en er meer crisissen op ons afkomen verliezen we de controle en dat geeft stress. Dat is niet erg, maar het voelt ongemakkelijk. Zoals eerder gezegd zitten we in de tussentijd en moeten we door deze fase heen, met de nieuwe fase, de wereld na de transitie, als vooruitzicht.
Er is dus niet alleen chaos in de natuur en onze omgeving, maar ook in onszelf. Deze onrust werkt voor veel mensen verlammend. “De grote vervuilers maken zoveel kapot daar kan ik niets aan veranderen”, “De 5 minuten die ik bespaar bij het douchen en de thermostaat van 19 naar 18 graden vallen in het niet bij die grootverbruikers van fossiele brandstoffen en water”, “Die 1,5 graad gaan we zo niet halen.” Je krijgt het gevoel dat het geen zin heeft, daarom verandert een grote groep mensen niets in hun gedrag. We gaan door met het leven alsof er niets aan de hand is. We zitten in de bijrijdersstoel en laten het gebeuren. Als we naar de uitdagingen kijken alsof ze buiten onszelf liggen, dan kunnen we naar anderen wijzen en hoeven we zelf niet te veranderen.
Dat is precies wat ons wordt wijsgemaakt. De uitdagingen zijn zo groot dat het geen verschil maakt wat jij doet. Ga vooral door met leven op de oude voet, zodat de markt zo lang mogelijk economisch kan profiteren van ons gedrag. Blijf gerust nieuwe spullen kopen. De oliebedrijven pompen de komende jaren extra olie op en de autobedrijven vertellen je dat iedereen elektrisch moet gaan rijden, je hebt dus een nieuwe auto nodig. Leef gerust zo door, want het heeft geen zin wat je doet en het is toch te laat.
Maar…
Het is niet te laat.
Wat je doet heeft wel effect.
Wat kun je doen?
In het gesprek met Paul Behrens (auteur van The Best of Times, the Worst of Times) vertelde Paul over de vragen die hij krijgt van bedrijven, over hoe ze het beste kunnen bijdragen aan een duurzame toekomst. Aan welk duurzame doel (SDG) ze het beste kunnen bijdragen, is een veelgestelde vraag. Dan maakt Paul bedrijven als Google vooral bewust van waar zij de grootste impact hebben. Hij laat ze zien hoe ze vooral met de huidige kennis en diensten kunnen bijdragen aan de transities.
Zijn jullie bereid om een deel van de omzet op te geven voor meer impact op sociaal en ecologisch gebied, vroeg Paul ze. Kijk naar de zoekresultaten die je laat zien wanneer er wordt gesproken over het klimaat; nu zijn dat grotendeels berichten waarin de invloed van de mens wordt ontkend. Kijk hoe je mensen aanzet tot het kopen van nieuwe producten met Google shopping. Zijn jullie bereid om daarop in te leveren voor echte impact? Alle lampen in de kantoren veranderen naar LED-verlichting is een slap begin.
Stel dezelfde vragen aan jezelf. Ben ik bereid om gemak, status, macht (gedeeltelijk) op te geven voor een mooiere wereld voor de toekomstige generaties? Ben ik bereid om mijn gedrag wat betreft bijvoorbeeld mobiliteit, voeding, wonen te veranderen? Je hebt vast al vaker gehoord dat een plantaardig dieet enorm helpt voor de reductie van CO2-uitstoot en de biodiversiteit verbetert. Dat vliegen voor reizen binnen een groot deel van Europa niet past. Dat we minder nieuwe spullen moeten kopen. Energiezuiniger moeten gaan leven door huizen goed te isoleren en waar mogelijk woonruimte te verminderen. Wist je dat we in dit kleine dichtbevolkte land de grootste woonoppervlakte per inwoner wereldwijd hebben?
Wat kun je aan je eigen gedrag veranderen voor meer welzijn nu en in de toekomst, voor jezelf en de toekomstige generaties? Wat kun je in je werk veranderen? Wat kun je als ondernemer in je bedrijf veranderen? Een pas op de plaats in de economische groei kan ruimte maken voor je sociale en ecologische groei in impact.
We zijn gewend geraakt om steeds meer cognitief naar de wereld te kijken. Problemen lossen we graag op door na te denken en technologisch iets toe te voegen om het probleem te verhelpen, in plaats van elementen te verwijderen.
Wanneer we als mens willen bijdragen aan een betere leefomgeving voor onszelf, kinderen, kleinkinderen en de volgende generaties dan is het belangrijk dat we meer ervaren door te doen, ons gedrag veranderen, in plaats van denken op de korte termijn en het resultaat van oplossingen naar de toekomst verschuiven.
Het meest interessante hoofdstuk uit het boek Omarm de chaos gaat over de persoonlijke transitie, de reis naar binnen om de verandering van je gedrag op gang te brengen. Daar vertel ik je snel meer over.
Volg #innerlijkeontwikkeling
