Vandaag bespreken we het boek Gelijkheid van Thomas Piketty en Michael Sandel.
Ondertitel: Wat het is en waarom het er toe doet
Klein boek – 150 pagina’s – twee experts op het gebied van gelijkheid in de maatschappij, een met Europese visie ander met Amerikaanse visie.
Eerder bespraken we De tirannie van verdienste van Sandel. https://decideforimpact.com/tirannie-van-verdienste-boekencast-afl-77/
Voorwoord Tom ‘S Jongers – Armoede uitgelegd aan mensen met geld https://decideforimpact.com/armoede-uitgelegd-aan-mensen-met-geld-boekencast-afl-105/
Het is een fijn boek, de transcriptie van een gesprek tussen Piketty en Sandel op 20 mei 2024 aan de Paris School of Economics – waar Piketty professor is. Het leest fijn en gaf mij veel inzichten in korte tijd. Ik ben een groot fan van dit boek omdat het gelijkheid aan veel meer mensen kan uitleggen in begrijpelijke taal, al is er nog ruimte voor verbetering. Zoals ik zelf voor sociale én ecologische gelijkheid ga. Het gesprek lijkt zich te concentreren op gelijkheid in de Westerse omgeving, waarbij de kapitalistische economie een belangrijke rol blijft spelen.
Het boek heeft negen hoofdstukken
Voorwoord Tim ‘s Jongers
1 Waarom moeten we ons zorgen maken over gelijkheid?
2 Zou geld minder belangrijk moeten zijn?
3 De morele grenzen van markten
4 Globalisering en populisme
5 Meritocratie
6 Lotingen: zouden ze een rol moeten spelen bij de toelating tot universiteiten en de selectie van parlementaire vertegenwoordigers?
7 Belastingheffing, solidariteit en gemeenschap
8 Grenzen, migratie en klimaatverandering
9 De toekomst van links: identiteit en economie
Nawoord
Voorwoord Tim ‘s Jongers
Tim onderschrijft uiteraard de visie van Sandel en Piketty, sterker nog hij ziet ze als gidsen op het pad van de radicale wending. OF het wachten op de hooivorken.
Tim noemt alvast twee ideeën voor deze radicale wending, limitarisme (boek van Robeyns) en belastingen op erfenissen.
1 Waarom moeten we ons zorgen maken over gelijkheid?
In Europa rijkste 10 procent bezit meer dan 50% van totale vermogen. Al is de lange langetermijntrend richting meer gelijkheid. Drie redenen waarom ongelijkheid een probleem is: universele toegang tot basisvoorzieningen, politieke gelijkheid (inspraak, invloed, macht en participatie) en waardigheid.
Liberté, égalité et fraternité ofwel Vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Als je als rijkere tijd van anderen kunt kopen, dan schept dat sociale afstand.
Piketty benoemt de Noord-Zuid-dimensie – de welvaart in het Noorden heeft kunnen groeien door de exploitatie van natuurlijk en menselijke hulpbronnen uit het Zuiden.
2 Zou geld minder belangrijk moeten zijn?
Sandel drie aspecten om ongelijkheid tegen te gaan: progressievere belastingheffing, een uitbreiding van de welvaartsstaat en successiebelasting (erfenis voor iedereen).
Als burgers hun krachten bundelen kunnen ze voor verandering zorgen.
Participatief en democratisch socialisme.
Decommodificatie om inkomens en vermogensongelijkheid irrelevant te maken (99 procent). Het monetaire component van het inkomen is 1 procent van het nationaal inkomen.
Een sociale staat (ipv welvaartsstaat) mogelijk gemaakt door opkomst van vakbonden, socialezekerheidsfondsen, en sociale bijdragen.
De salaris en inkomenskloof drastisch verminderen.
3 De morele grenzen van markten
4 Globalisering en populisme
5 Meritocratie
Het is niet ‘jouw’ geld.
6 Lotingen: zouden ze een rol moeten spelen bij de toelating tot universiteiten en de selectie van parlementaire vertegenwoordigers?
7 Belastingheffing, solidariteit en gemeenschap
publieke dienstverlening met publieke middelen verbeteren
8 Grenzen, migratie en klimaatverandering
9 De toekomst van links: identiteit en economie
Immigratie een kwestie die ons dwingt om te kijken naar het morele belang van nationale grenzen, en het morele belang van landen.
De vernietiging van arbeidsbanen – connectie met onderwerp migratie in de politiek.
Verschil tussen stad en platteland – waarbij de stedelingen neerkijken op het platteland. Ze beschuldigen de boeren van de problemen met het klimaat.
Belangrijk onderdeel uit dit hoofdstuk is dat landen zelf actie kunnen nemen en niet hoeven te wachten op internationale akkoorden.
- economische ongelijkheid – verdeling inkomen en vermogen
- politiek – invloed, macht en participatie
- waardigheid, status, respect, erkenning trots en waardering
De derde is belangrijk om de eerste twee mogelijk te maken.
Nawoord
Een interessant overzicht van het werk en uitgangspunten van Sandel en Piketty. Ze noemt bijvoorbeeld de deugdenethiek – vanuit onderlingen verbondenheid steeds weer op zoek gaan naar wat het goede is en van daaruit proberen het algemeen belang te dienen.
Piketty heeft het veelal over economische rechtvaardigheid, Sandel gaat breder en meer naar politieke en sociale rechtvaardigheid, een juiste en goede samenleving.
Piketty heeft in zijn boeken bijvoorbeeld over wereldwijde vermogensbelasting voor bezittingen. Een miljonairsbelasting
r > g opbrengst voor kapitaal groeien harder dan opbrengsten uit arbeid. Sandel heeft het veel over de marktwerking op individuen. De markt maakt misbruik van ongelijkheid. De markt corrumpeert andere waarden, denk aan CO2 compensatie (waarmee we als mens boven de natuur blijven).
Verder heeft ze het nog over meritocratie – hebben we uitgebreid besproken.
Opvallende lessen uit het boek voor ons:
- 00:00 intro – een eerste indruk van het boek –
- 03:20 Een goed gesprek tussen twee intellectuele en intelligente mensen.
- 04:00 Veel voorbeelden die genoemd worden uit de VS, functioneren in Europa beter.
- 06:00 Opvallend hoe we in Nederland achter de VS aanlopen.
- 09:10 Problematisch: de hoge belasting op erfenissen is geen sociaal democratisch thema. Erfbelasting komt uit het liberalisme, van de gelijke kansen.
- 09:30 Het grote verschil tussen liberalisme en socialisme (sociaal democratisch) is dat het bij de liberalen om gelijke kansen gaat, en gelijkheid is socialistisch.
- 11:35 Gelijkheid gaat over basisvoorzieningen (collectieve goederen, politieke gelijkheid (macht) en waardigheid. Vrijheid, gelijkheid en broederschap.
- 14:15 Erfenissen belasten zodat het een erfenis voor iedereen wordt.
- 16:05 In plaats van decommodificatie beter praten over collectieve goederen en openbare voorzieningen.
- 17:10 Zou geld minder belangrijk moeten zijn? Ja, hoe meer dingen collectieve goederen of openbare voorzieningen zijn, des te beter is het voor iedereen. Je onttrekt hele economische sectoren aan de macht van winstbejag.
- 18:05 Waarom begrijpt de middenklasse niet dat ze links moeten omarmen?
- 19:45 Als rijkere mensen in staat zijn om tijd van anderen te kopen, dan schept dat een sociale afstand.
- 20:10 Wat is het doel van onderwijs? Kritische burgers opleiden of zo snel mogelijk mensen met heel vakkundige kennis op te leiden?
- 23:00 Migratie is niet de bron van de uitdagingen die we op dit moment ervaren, dit heeft vooral te maken met globalisering.
- 28:00 Een gemiste kans in het boek, een meer Europese oplossing in de vorm van een burgerberaad wordt niet genoemd.
- 30:00 Het verschil van middelen die gaan naar de theoretische opleidingen vs de praktische opleidingen. Wat zou het effect zijn als we dit gelijk trekken?
- 31:20 Als we werk en arbeid hun waardigheid willen teruggeven dan moeten we serieus aan de slag met het verkleinen van inkomens- en salarisverschillen.
- 32:20 De salarissen van de cruciale beroepen verhogen en tegelijkertijd moet je de progressieve belasting ook verhogen.
- 33:00 We moeten naar mondiale minimale belasting overeenkomsten, zodat de rijken en bedrijven hun geld niet meer willen verplaatsen naar landen waar geen belasting wordt geheven.
- 35:25 Je kunt in je eigen land bepalen hoe progressief je de belastingen wilt organiseren en tegelijk op mondiaal niveau minimale normen afspreken.
- 37:10 Het boek mist soms makkelijke voorbeelden over hoe het al werkt, zoals bijvoorbeeld veiligheidsvoorschriften op auto’s of andere spullen. Dit wordt ook nationaal gereguleerd. Of zoals bijvoorbeeld het stuur aan de linker zijde bij een deel van de landen.
- 40:25 Welke belangen moet je verdedigen? Dat is bestaanszekerheid, minimum loon, toegang tot gezondheidszorg, toegang tot een woning.
- 42:10 Het neerkijken op mensen die met hun handen werken, dat is het eigenlijke probleem.
- 44:20 Verbinding, vakmanschap en vertrouwen – Nieuw Europees Organiseren.
- Armoede uitgelegd aan mensen met geld – Tim ‘S Jongers #boekencast afl 105
- Tirannie van verdienste – Michael J. Sandel #boekencast afl 77
- Adriaan van Dis (Wikipedia)
- Zomergasten VPRO
- David Van Reybrouck
- Give and Take -Adam Grant #boekencast afl 116
- Hans Schnitzler
- Limitarisme – Ingrid Robeyns #boekencast afl 96
- Building people-centered and purpose-driven companies – Sebastian Klein – boek Toxisch Reich
- Wiardi Beckman Stichting – het wetenschappelijk bureau voor de sociaal-democratie (Tim ’s Jongers is hier directeur)
- De domheid regeert – Sander Schimmelpenninck #boekencast afl 111
- Inner Development
- De kolonisatie van de toekomst – David van Reybrouck #boekencast afl 92
- Nu is het aan ons – Eva Rovers #boekencast afl 61
- Morele Ambitie – Rutger Bregman #boekencast afl 100
- Komt een land bij de dokter – Michelle van Tongerloo #boekencast afl 114
- Nieuw Europees organiseren – Brouwer en Peters #boekencast afl 23
- John Rawls
Luister naar deze aflevering
Video van deze aflevering
In deze aflevering bespreken we het boek Gelijkheid. Dit boek is de transcriptie van een gesprek tussen twee intellectuelen die veel onderzoek doen naar gelijkheid. Piketty meer vanuit economisch en Europees oogpunt. Sandel op een breder vlak. Interessant boek al hebben we ook kritiek omdat het vooral gaat over gelijkheid en niet zo zeer over gelijke kansen, en een focus op de mens in het Westen, waarbij de natuur en ook de verhouding met het Zuidelijk halfrond onderbelicht blijft.
