Waarom laat ik me manipuleren door de grote bedrijven? Ik ben verslaafd aan gemak. We zijn verslaafd gemaakt aan gemak.
We worden uitgenodigd om iets te proberen en raken langzaam maar zeker verslaafd aan het gemak. Terwijl ik best gelukkig ben met wat ik heb.
Eenvoud vs gemak
Eenvoud is dat iedereen iets zelf kan doen met wat inzet en aandacht. Gemak is dat anderen iets voor je gemaakt hebben of voor je doen waardoor je denkt dat het leven beter en eenvoudiger wordt.
- Eenvoud is een handzaag die je zelf scherp kunt maken. Gemak is een elektrische zaag, een afkortzaag, een decoupeerzaag of een cirkelzaag. Voor allerlei activiteiten een andere zaag, die je uiteindelijk bijna nooit gebruikt.
- Eenvoud is een website in html, gemak is een website in WordPress.
- Eenvoud is koken met verse groenten en fruit. Gemak is pakjes en zakjes.
- Eenvoud is lokaal verse producten kopen. Gemak is maaltijdpakketten laten bezorgen.
- Eenvoud is zelfsturing. Gemak is top-down. Zelfsturing in je bedrijf opzetten kost meer energie en aandacht, voor je team is het lastig omdat het anders is dan ze gewend zijn, maar uiteindelijk is het eenvoudiger.
Eenvoudig is niet hetzelfde als gemakkelijk. Eenvoud betekent keuzes maken, het vraagt meer aandacht en tijd. Maar… eenvoud betekent uiteindelijk minder gedoe. Eenvoud betekent ook dat je minder afhankelijk bent van bedrijven die je gemak beloven.
Wat gemak kost
Er zijn veel bedrijven die gemak leveren. Ze hebben iets bedacht waardoor het leven gemakkelijker wordt. Dingen gaan sneller, zodat je tijd bespaart. Ze vermarkten deze producten zo dat je gelooft dat jouw leven beter wordt.
Denk bijvoorbeeld aan de elektrische apparaten in je keuken. In mijn keuken staan twee keukenmachines, een blender, een broodbakmachine, een staafmixer, een tosti-apparaat, een broodrooster, een koffieapparaat en een waterkoker.
In de bijkeuken vind ik de volgende elektrische gereedschappen: grasmaaier, heggenschaar, cirkelzaag, boormachine, Dremel, slijptol.
Hier in huis gebruiken we deze apparaten allemaal, af en toe. (Om eerlijk te zijn, de blender wordt zelden gebruikt en de broodbakmachine is stuk.)
In mijn kantoor heb ik een MacBook die ik als desktop gebruik op mijn bureau, een PC op mijn stabureau, een iPad, een laptop, een printer/scanner/fax, een backup, een tv, een mobiele telefoon en een vaste telefoon. De tv en laptop gebruik ik zelden de laatste tijd. De printer gebruik ik regelmatig. De rest gebruik ik dagelijks. De MacBook was stuk en heb ik gerepareerd, de PC heb ik opgewaardeerd, waardoor ik beide nog steeds goed kan gebruiken in mijn dagelijkse werk.
Kosten van bezit
Als echte ‘professional’ wilde ik deze apparaten allemaal in mijn eigen bezit hebben zodat ik direct toegang heb wanneer ik maar wil.
Enkele kosten van deze apparaten:
- de grondstoffen;
- de productie;
- de aanschaf;
- een verwijderingsbijdrage;
- de ruimte in ons huis;
- afval wanneer ze stuk zijn.
De ruimte in ons huis houdt in dat ze een plek innemen en dat we daardoor meer ruimte nodig hebben. Meer spullen leidt tot een groter huis, en een groter huis leidt tot meer spullen. De grootste verborgen impact die ik heb komt uit de aanschaf van nieuwe spullen. Luister naar het gesprek met Babette Porcelijn over verborgen impact.
De aanschaf betekent dat ik meer geld uitgeef dan nodig en het gevoel krijg dat ik meer geld moet verdienen om het volgende apparaat te kopen. De zucht naar nieuwe spullen leidt tot de behoefte om meer te verdienen en als ik meer verdien geef ik meer uit aan gemak, omdat ik al veel tijd besteed aan werken en geld verdienen.
Met de spullen vergelijk ik mezelf meer met anderen. Welke spullen hebben zij, welk merk, welk model, wat kan het apparaat? Vergelijken met anderen betekent dat ik minder gelukkig word, omdat ik vooral werk aan meer inkomen om meer spullen te vergaren, waardoor ik meer ga vergelijken en nog meer wil.
Kosten voor de markt
Soms is gemak financieel voordeliger dan eenvoud, zeker wanneer bedrijven een nieuw gemak introduceren en je willen overhalen om te kopen. Met vreemd geld wordt de markt veroverd, met als doel de grootste of enige te worden in de markt. Wanneer deze bedrijven marktleider zijn worden de tarieven verhoogd en verdienen aangesloten partijen minder, om zo de winst voor de aandeelhouders uit te bouwen.
De afgelopen decennia zien we dat deze winner-take-allbedrijven vooral goed zorgen voor de aandeelhouder en het management. De winst voor de aandeelhouder is gestegen naar ongeveer de helft van de kosten van arbeid (uit de Winstparadox – Jan Eeckhout). De macht van de supersterbedrijven ondermijnt onze economie, heeft Jan laten zien.
Kosten voor mens en omgeving
De multinationals die allerlei gemaksproducten en diensten leveren en bezorgen duwen de kleine ondernemers uit de markt. Je hebt geen idee waar de producten vandaan komen en je komt minder in contact met anderen. Terwijl wij in het rijke Westen meer gemak kopen, worden op andere plekken hiervoor mensen en de ecologie uitgebuit.
Gemak gaat ten koste van beweging; waar ik voorheen met de handzaag een plank doorzaagde pak ik nu de decoupeer- of cirkelzaag. Mijn fysieke inspanning is minimaal. Waar we voorheen op de fiets of lopend naar de groenteboer gingen, wordt nu met Hello Fresh aan huis bezorgd. Het contact met mensen uit je omgeving bij de supermarkt en andere winkels neemt af.
Laat verbinding met anderen nou een van de belangrijkste elementen zijn voor ons welzijn. Contact met mensen maakt ons gelukkiger. Het gemak gaat ten koste van de fysieke inspanning en contact met anderen.
De pakjes en zakjes die we gebruiken om een maaltijd te produceren bevatten allerlei toevoegingen die niet goed zijn voor onze gezondheid, maar het is wel goed voor de winst van de bedrijven die deze producten produceren. Zij halen de grondstoffen van deze producten waar ze het goedkoopste zijn, waardoor lokale boeren onder druk staan.
Wat gemak oplevert
Gemak levert vooral tijdswinst op. Het werk wordt door de machine of een apparaat gedaan. De spullen worden aan huis geleverd. Je hoeft de deur niet meer uit. Mis je nu een paar boodschappen, dan bestel je deze bij een flitsbezorger en heb je ze binnen een halfuur in huis.
Een interessante vraag is: wat doe je met die tijdwinst? Wanneer we naar de statistieken kijken van het socialemediagebruik (Frankwatching 2022), zie je dat we samen meer tijd op deze platformen besteden, met Facebook als marktleider. Zo kijken we ook meer naar diensten als Netflix, Amazon en Disney. Nieuwe supersterbedrijven die de concurrentie uit de markt drukken.
De tijd die we winnen door al het gemak, geven we steeds meer een individuele invulling. In plaats van dingen samen doen en actief bezig zijn, zitten we alleen, op de smartphone of tablet. We verlangen naar aandacht via een like.
Wat eenvoud kost
Eenvoud lijkt soms duurder, omdat het meer tijd kost. Wanneer je denkt met je uurtarief in het achterhoofd, voor de tijd die je nodig hebt om iets te maken met eenvoud, dan ‘kost’ het meestal meer dan wanneer je iets kant en klaar zou kopen of het werk zou uitbesteden.
Eenvoud kost tijd en aandacht. Ik moet bewuste keuzes maken aangaande de dingen die ik doe en vooral de dingen die ik niet doe. Deeg voor het brood met de hand bereiden kost meer tijd en energie. In die tijd kun je andere dingen niet doen. Een plank met de hand in twee delen zagen kost meer energie en tijd en het resultaat is niet zo recht als wanneer ik het met een cirkelzaag doe.
Eenvoud vraagt om focus. Je kunt niet alles doen en je moet kiezen wat je echt wilt doen. In zijn boek 4000 weken zegt Oliver Burkeman:
Je moet weloverwogen grote, ingrijpende, onomkeerbare taken op je nemen waarvan je vooraf niet weet of het de juiste zijn, maar die doorgaans meer bevrediging blijken te bieden.
Oliver Burkeman
Maar dat levert ook iets op.
Wat eenvoud oplevert
Voldoening. Welbevinden. Welzijn. Geluk.
Eenvoud levert een goed gevoel op. Wanneer je naar de kern gaat van het werk en kiest voor eenvoud dan geeft dat een opgeruimd gevoel.
- Je hebt minder spullen nodig.
- Je hebt minder ruimte nodig om alle spullen die het gemak dienen op te slaan.
- Je hebt minder geld nodig want je koopt minder gemak en vergelijkt minder met anderen.
- Het geeft ruimte in je huis, op zolder, in de berging, en in je hoofd.
Eenvoud levert ook minder ongelijkheid op. Gemak kost geld, we kunnen allemaal kiezen voor eenvoud, minder doen en minder spullen kopen. Hierdoor neemt de ongelijkheid af.
Eenvoud levert ook fysieke beweging en daarmee een fitter leven op. We leven langer met meer eenvoud. In de zogenaamde blauwe zones op de wereld is dingen met de hand doen, in beweging blijven, een van de manieren waarop mensen gemiddeld ouder worden.
Wat maakt ons als mens gelukkig?
- Ergens bij horen;
- onszelf ontwikkelen;
- ertoe doen.
Het is eenvoudig om de dingen te doen die je gelukkig maken. Waar we het gevoel hebben dat gemak ons gelukkiger en welvarender maakt, is het vooral de eenvoud die zorgt voor welzijn. Je hoeft alleen maar te kiezen.
Eenvoudige regels
Om je te helpen bij dagelijkse besluiten is het handig om enkele eenvoudige strategische regels te hebben. Deze regels zijn handig voor jezelf, voor je gezin, voor de besluiten in je bedrijf en voor je collega’s.
Enkele eenvoudige regels die ik zelf gebruik:
- Eenvoud > gemak.
- Impact > winst.
- Proces > doelen.
- Anderen helpen > jezelf helpen.
- Repareren > vervangen. (Gebruikt > nieuw.)
Anderen helpen boven jezelf helpen? Hoe zit het dan met eerst je eigen zuurstofmasker opdoen en dan pas dat van je kind? De basisbehoeften moeten voldaan zijn voor jezelf, en als je anderen helpt is dat heel eenvoudig. Wanneer je anderen helpt ben je gelukkiger, je ervaart meer welzijn. Je hebt minder nodig.
De belangrijkste basisbehoeften zijn slaap, beweging, voeding, veiligheid. Wanneer die dingen zijn geregeld kun je alles aan. De eenvoudige regel ‘proces > doelen’ helpt hierbij.
- Je hebt voldoende slaap nodig om goed na te denken en creatief te zijn. 7-8 uur geldt voor de meeste mensen. Hoe laat of vroeg je opstaat is niet belangrijk, maar het aantal uren goede slaap wel.
- Inspanning/beweging om je hart goed te laten functioneren en je spieren en pezen sterk te houden.
- Voeding, ook hier helpt eenvoud boven gemak. Groente en fruit in het seizoen en uit de buurt. Producten die eruitzien zoals in de natuur. Pakjes en zakjes zorgen voor gemak, maar zijn zelden goed voor je. Ze zijn vooral goed voor de bedrijven die ze verkopen.
- Veiligheid, je moet je veilig voelen om te kunnen zeggen en doen wat je wilt.
Betere besluitvorming
Door bovenstaande regels te gebruiken in de besluitvorming is mijn leven eenvoudiger geworden.
Bronnen:
- Inspiratie voor dit artikel: Derek Sivers – Write plain text files https://sive.rs/plaintext
- De Winstparadox – Jan Eeckhout
- Social media onderzoek 2022 op Frankwatching https://www.frankwatching.com/archive/2022/01/31/socialmedia-onderzoek-2022/
- Samen werken naar het happy 2050 scenario – Babette Porcelijn
- Verborgen Impact – Babette Porcelijn
- 4000 weken – Oliver Burkeman
